Πολύ πριν από τη σύνοδο κορυφής του Ελσίνκι είχα επανειλημμένως εκφράσει την άποψη ότι συνέφερε την Ελλάδα η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχα συνεπώς χαιρετίσει τα συμπεράσματα του Ελσίνκι. Θεωρούσα, ότι αφενός δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις ένταξης της Τουρκίας, και αφετέρου δημιουργούσαν ευρωπαϊκές προϋποθέσεις για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Του κυπριακού και της υφαλοκρηπίδας.
Όσα διαβάζω στις εφημερίδες τον τελευταίο καιρό μου προκαλούν την εντύπωση ότι, ενώ προχωράει η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, δεν προχωράει η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Ξαναδιάβασα τα ευρωπαϊκά κείμενα και παραθέτω όσα σχετίζονται με τον προβληματισμό μου.
Οι αποφάσεις του Ελσίνκι
Η διατύπωση της παραγράφου 4 των Συμπερασμάτων του Ελσίνκι (Δεκέμβριος 1999) αρχίζει με την επιβεβαίωση ότι η διαδικασία προσχώρησης περιλαμβάνει 13 κράτη εντός ενιαίου πλαισίου. Συνεχίζει ως εξής: “Τα υποψήφια κράτη συμμετέχουν στη διαδικασία προσχώρησης επί ίσοις όροις. Πρέπει να συμμερίζονται τις αξίες και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως ορίζονται στις Συνθήκες. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και παροτρύνει τα υποψήφια κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων. Άλλως, θα πρέπει να φέρουν τη διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου. Επί πλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι η τήρηση των πολιτικών κριτηρίων που όρισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης και ότι η τήρηση όλων των κριτηρίων της Κοπεγχάγης αποτελεί τη βάση για την προσχώρηση στην Ένωση.”
Στην παράγραφο 12 των Συμπερασμάτων του Ελσίνκι τονίζεται ότι: “Η Τουρκία είναι υποψήφιο κράτος που προορίζεται να προσχωρήσει στην Ένωση με βάση τα ίδια κριτήρια τα οποία ισχύουν για τα λοιπά υποψήφια κράτη”.
Από τις ως άνω παραγράφους 4 και 12 των Συμπερασμάτων του Ελσίνκι γίνεται περισσότερο από σαφές ότι για την Τουρκία θα ισχύσουν ό,τι ισχύει για όλα τα άλλα υποψήφια κράτη. Γίνεται ακόμη σαφές ότι η Τουρκία, ως υποψήφιο κράτος, οφείλει να τηρεί την αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και να καταβάλει (η Τουρκία) κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων. Άλλως, θα πρέπει να φέρει (η Τουρκία) τη διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου. Αυτή είναι η δική μου ερμηνεία των συμπερασμάτων του Ελσίνκι.
Οι όροι για την ένταξη
Το 2004 δεν υπάρχει αναφορά, εξ όσων γνωρίζω, στα Ευρωπαϊκά επίσημα έγγραφα σε αυτή την υποχρέωση της Τουρκίας. Υπάρχουν όμως οι ακόλουθες διατυπώσεις:
Στην παράγραφο 31 των Συμπερασμάτων των Βρυξελλών (Ιούνιος 2004) “Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή εξ ονόματος της Κοινότητας και των 25 κρατών μελών της για την προσαρμογή της συμφωνίας της Άγκυρας κατόπιν της προσχώρησης των νέων κρατών μελών”.
Στην παράγραφο 2 της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόοδο της Τουρκίας προς την προσχώρηση (Οκτώβριος 2004) διαπιστώνεται ότι “όσον αφορά τον ενισχυμένο πολιτικό διάλογο, η τουρκική εξωτερική πολιτική συμβάλλει θετικά στην περιφερειακή σταθερότητα.”
Παρακάτω, στην ίδια παράγραφο, υπενθυμίζεται ότι “Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2004 κάλεσε την Τουρκία να διεξαγάγει διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή, εξ ονόματος της Κοινότητας και των 25 κρατών μελών της , σχετικά με την προσαρμογή της συμφωνίας της Άγκυρας προκειμένου να ληφθεί υπόψη η προσχώρηση των νέων κρατών μελών. Η Επιτροπή αναμένει θετική ανταπόκριση εκ μέρους της Τουρκίας στο σχέδιο πρωτοκόλλου σχετικά με τις αναγκαίες προσαρμογές, το οποίο της διαβιβάστηκε τον Ιούλιο 2004. Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι όλες οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις διεξάγονται στο πλαίσιο διακυβερνητικής διάσκεψης στην οποία συμμετέχουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.”
Είναι προφανές ότι:
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική συμβάλλει θετικά στην περιφερειακή σταθερότητα, ότι δηλαδή καταβάλλει (η Τουρκία) κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων και άρα δεν χρειάζεται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά μέχρι το τέλος του 2004 προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόσο τον Ιούνιο 2004 όσο και τον Οκτώβριο 2004 θυμίζει στην Τουρκία, με τον σαφέστερο δυνατό τρόπο, ότι οφείλει να αναγνωρίσει την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας (1 από τα 25 κράτη).
Αιγαίο και Κύπρος
Εδώ αρχίζουν τα ερωτηματικά:
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2004 δεν θα χρειαζόταν να επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά μέχρι το τέλος του 2004 προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου, παρά μόνο αν η Ελλάδα, ως άμεσα ενδιαφερόμενη, δεν ζητούσε την επανεξέταση. Μήπως η Τουρκία, έπαυσε να έχει συνοριακές διαφορές μαζί μας και δεν το γνωρίζομε; Εδώ πάντως παύω να κατανοώ την ασκούμενη πολιτική. Αφήνουμε να περάσει η καλύτερη, διαπραγματευτικά, στιγμή για να επιτύχουμε τι; Να περάσουν τα χρόνια και να αυξηθεί συγκριτικά με εμάς και άρα σε βάρος μας η τουρκική γεωστρατηγική σημασία; Δεν μας ενδιαφέρει η επίλυση της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα που όσο συνεχίζεται στερεί την Ελλάδα από τα πετρέλαια του Αιγαίου (τώρα που είναι ακριβά και θα παραμείνουν ακριβά για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα);
- Πως είναι δυνατό δύο μήνες μετά την τελευταία έκθεση της Επιτροπής, που καλεί την Τουρκία να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, να προεξοφλείται σχεδόν από όλους ότι η Τουρκία αφενός δεν θα την αναγνωρίσει και αφετέρου αναμένει να λάβει οριστική ημερομηνία για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη σύμφωνη γνώμη και του κράτους που δεν αναγνωρίζει; Δεν ανησυχεί την Τουρκία ότι το 80% τουλάχιστον του κυπριακού λαού δεν θα δικαιολογούσε τη θετική ψήφο της Κυπριακής Δημοκρατίας αν προηγουμένως δεν υπάρξει αναγνώριση της;
Απομένουν λίγες ημέρες ως τη σύνοδο της 17ης Δεκεμβρίου και συνεπώς δεν υπάρχει πια επαρκής χρόνος αντίδρασης (εκτός αν όλα έχουν ρυθμιστεί με κυβερνητικές -Ελληνικές και Κυπριακές- ενέργειες που δεν έχουν γίνει γνωστές) ή αλλαγής πορείας. Ανησυχητικό είναι ακόμα το γεγονός ότι δεν φαίνεται να έχει καταβληθεί προσπάθεια εξήγησης των όσων έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες για τη δημιουργία εθνικής πλατφόρμας τόσο εδώ όσο και στην Κύπρο. Γιατί;
Σχετικές δημοσιεύσεις
