Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, δημοσιεύεται η έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος για το προηγούμενο έτος. Είναι πάντοτε ένα σημαντικό κείμενο που περιλαμβάνει πλήθος αξιόπιστων στοιχείων και αξιοσημείωτων παρατηρήσεων.
Την περασμένη Τετάρτη δημοσιεύθηκε ευρεία περίληψη σε ολοσέλιδες καταχωρίσεις στον ημερήσιο Τύπο. Ολόκληρο το κείμενο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Τράπεζας. Σημαντικό είναι ότι στην ιστοσελίδα της Τράπεζας βρίσκονται όλες οι εκθέσεις της τελευταίας δεκαετίας. Μακάρι να υπήρχαν ανάλογα στοιχεία δεκαετίας και στις ιστοσελίδες των υπουργείων και άλλων οργανισμών.
Είναι αλήθεια ότι μια ολοσέλιδη καταχώριση με ψιλά γράμματα δεν προσελκύει τον συνηθισμένο αναγνώστη. Αυτός θα χρειαζόταν μια συντομότερη έγκυρη σύνοψη των σημαντικών σημείων.
Από την έκθεση πρόσεξα ορισμένα πράγματα. Το δημόσιο χρέος στις 31.12.2003 ήταν 168 δισεκατομμύρια ευρώ. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 31.12.2007, έφθασε τα 216 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε τέσσερα χρόνια προστέθηκαν χρέη 48 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τι είναι 48 δισεκατομμύρια ευρώ; Το 2007, το κράτος εισέπραξε από άμεσους και έμμεσους φόρους 48 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αύξηση του δημόσιου χρέους τα τελευταία 4 χρόνια είναι ίση με το σύνολο των φορολογικών εσόδων του 2007.
Οι καθηγητές των οικονομικών και οι οικονομολόγοι έχουν τη σπάνια ικανότητα να μην εντυπωσιάζονται με τα δισεκατομμύρια. Εκφράζουν το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και βρίσκουν τρόπο να μας καθησυχάζουν. Λένε: «Μεγάλωσε το δημόσιο χρέος, αλλά… ως ποσοστό του ΑΕΠ έμεινε σταθερό»! Το πρόβλημα μου είναι ότι, ενώ το τι χρωστάμε είναι γνωστό μέχρι το τελευταίο ευρώ, το ΑΕΠ είναι ένα μέγεθος «εύπλαστο» που μπορεί να μετρηθεί με διαφορετικούς τρόπους. Σας θυμίζω ότι αίφνης ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών ισχυρίστηκε ότι το ΑΕΠ ήταν μεγαλύτερο κατά 25% αλλά μετά δεν δυσκολεύτηκε να συμβιβαστεί με τη Eurostat σε 9%. Ποιος ξέρει ποια είναι η πραγματικότητα! Πραγματικότητα όμως είναι ότι στις 31.12.2007 χρωστούσαμε 216 δισεκατομμύρια ευρώ. Για τα λεφτά αυτά πληρώνουμε τόκους. Κάντε μόνοι σας τους υπολογισμούς. Τι σημαίνει, για παράδειγμα, μια αύξηση των επιτοκίων κατά 1%;
Σε δύο σημεία της έκθεσης ο διοικητής έχει περιλάβει μια σχεδόν απόκρυφη διατύπωση. Αναφερόμενος στο υψηλό δημόσιο χρέος τονίζει ότι «αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πηγές μακροοικονομικής ανισορροπίας, ιδίως εάν ληφθούν υπόψη: Πρώτον, η αναμενόμενη από το 2015 και μετά σημαντική επιβάρυνση του προϋπολογισμού από δαπάνες που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού, και δεύτερον η σημαντική αύξηση των επιτοκίων την τελευταία περίοδο». Σε άλλο σημείο επεξηγεί ότι στις δαπάνες που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού περιλαμβάνεται η δαπάνη για συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη. Πόση όμως θα είναι η σημαντική επιβάρυνση μετά το 2105; Η έκθεση δεν λέει. Ο κ. Αναλυτής της Επιτροπής Σοφών για το Ασφαλιστικό είχε γράψει τον περασμένο Οκτώβριο ότι το 2015 η δαπάνη για συντάξεις θα αυξηθεί σε σχέση με το 2007 κατά 9 δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου το 20% του συνόλου των φορολογικών εσόδων του 2007).
Η τελευταία μου επισήμανση είναι η φράση του διοικητή: «Η ανάπτυξη που στηρίζεται στην ενίσχυση της ζήτησης έχει και αυτή, όπως είναι φυσικό, τα όριά της. Καθώς βασίζεται στη συσσώρευση ιδιωτικού και δημόσιου χρέους για τη χρηματοδότηση της κατανάλωσης, αναπόφευκτα ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ πρέπει να απορροφάται για την εξόφληση αυτού του χρέους».
Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος δείχνουν ότι τα περιθώρια άσκησης οποιασδήποτε πολιτικής στο μέλλον περιορίζονται δραματικά. Τι θα πρωτοπληρώσουν τα φορολογικά έσοδα; Αφού πληρωθούν οι τόκοι για τα χρέη, οι συντάξεις του γερασμένου πληθυσμού, οι μισθοί του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού των δημοσίων υπαλλήλων, τι θα απομείνει για την άμυνα, την παιδεία, την υγεία, τον πολιτισμό, τις επενδύσεις;
Νομίζω ότι η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης των προβλημάτων που έρχονται είναι να κάνουμε, με περισσότερη από ποτέ άλλοτε αποφασιστικότητα, ό,τι κάναμε πάντοτε: να βάλουμε το κεφάλι μας στην άμμο.
Δημοσιεύτηκε στη Καθημερινή 26.04.2008
Σχετικές δημοσιεύσεις
