Μόλις παρουσιάστηκε το πρώτο σχέδιο Ανάν, το Νοέμβριο 2002, η ΕΣΤΙΑ φιλοξένησε την άποψη μου ότι, μεταξύ της ρύθμισης Ανάν και της δημιουργίας δύο ανεξαρτήτων κυριάρχων κρατών, πολύ ασφαλέστερη, πολύ πιο βιώσιμη είναι η επιλογή της δημιουργίας δύο ανεξαρτήτων κρατών
ενταγμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μια τέτοια λύση θα καθιστούσε περιττές τις προστάτιδες και εγγυήτριες δυνάμεις και τους ξένους δικαστές που θα επιλύουν τις μεταξύ των δύο κοινοτήτων
διαφορές. Οι λαοί κυβερνώνται επιτυχώς όταν οι κανόνες είναι απλοί και κατανοητοί. Το
αμερικανικό σύνταγμα, μετά από 200 και πλέον χρόνια εφαρμογής, με έντονη παρουσία
μειονοτήτων, αποτελείται από 40 σελίδες.
Το σχέδιο Ανάν για την μικροσκοπική Κύπρο από χιλιάδες σελίδες. Το σχέδιο Ανάν δεν προνοεί για την μελλοντική αλλαγή της πληθυσμιακής σύνθεσης. Όταν η Τουρκοκυπριακή παρουσία στο νησί αυξηθεί σημαντικά (επειδή κυρίως οι έποικοι γεννοβολούν) δεν θα είναι λογικό να ζητήσουν μεγαλύτερη εκπροσώπηση στο Προεδρικό Συμβούλιο; Τι θα γίνει τότε; Κάπως έτσι διελύθη ο Λίβανος.
Το πέμπτο σχέδιο Ανάν δεν αλλάζει σε τίποτε την ουσία των παρατηρήσεων μου. Μεταξύ αυτού και της διχοτόμησης σε δύο ανεξάρτητα κυρίαρχα κράτη επιλέγω χωρίς κανένα ενδοιασμό τη
δημιουργία δύο ανεξαρτήτων κρατών. Θα αναγνωρίσουμε έτσι την πραγματικότητα που
διαμορφώθηκε στη συνέχεια ενός πολέμου που χάσαμε, θα αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία του βόρειου τμήματος, θα βοηθήσουμε τη Βόρειο Κύπρο να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα ζητήσουμε σε αντάλλαγμα όσα προβλέπει για το εδαφικό και τις περιουσίες το σχέδιο Ανάν
(ρυθμίσεις που, όπως φαίνεται, αποδέχεται η Τουρκοκυπριακή πλευρά).
Δύο ανεξάρτητα και κυρίαρχα κυπριακά κράτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η καλύτερη εγγύηση ειρηνικής γειτονίας, η καλύτερη εγγύηση για την πρόοδο και ευημερία των δύο κρατών.
Αν ήμουν Κύπριος, λοιπόν, θα σκεφτόμουνα ότι ενώ σήμερα διαφεντεύω κατά 100% το 70% του πληθυσμού και το 60% της έκτασης, με το σχέδιο Ανάν θα παραχωρήσω δικαιώματα σε μια
κοινότητα που αναπτύσσεται πληθυσμιακά πολύ πιο γρήγορα από εμένα, στηρίζεται από την
ισχυρή Τουρκία και είναι πολύ φτωχότερη από εμένα.
Θα αναρωτιόμουνα αν μια τέτοια λύση θα αντέξει στο χρόνο ή αν οι πραγματικότητες που θα διαμορφωθούν θα την ανατρέψουν και θα
περιορίσουν περαιτέρω τα δικά μου δικαιώματα στο δικό μου σπίτι. Θα καταψήφιζα συνεπώς το σχέδιο Ανάν που πιστεύω θα οδηγήσει σε μελλοντικές περιπέτειες.
Υπάρχουν πολλοί, ονειροπόλοι που πιστεύουν ότι τα προβλήματα που αναφέρω θα εξαφανιστούν επειδή η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κανένα από τα προβλήματα που αναφέρω δεν πρόκειται να περιορισθεί επειδή η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ε.Ε. Άλλαξε τίποτε στη
Βόρειο Ιρλανδία εξαιτίας της Ε.Ε;
Εκείνο που αξίζει να επισημανθεί ως σύμπτωμα της Ελληνικής κοινωνίας και της ηγεσίας της είναι το γεγονός ότι εδώ και τριάντα χρόνια όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις, σύσσωμη η πνευματική
ηγεσία, όλα τα μέσα ενημέρωσης, ποτέ δεν απετόλμησαν να θέσουν το ερώτημα: Γιατί το ενιαίο και αδιαίρετο κυπριακό κράτος είναι καλύτερο από τη διχοτόμηση σε δύο ανεξάρτητα κράτη;
Ευκαιρίες δόθηκαν. Το 1989 ο σημερινός Υφυπουργός Εξωτερικών καθηγητής κ. Βαληνάκης
έθεσε, με πολύ θάρρος –για την εποχή- το ερώτημα: γιατί όχι δύο κράτη; Το ερώτημα ετέθη ξανά το 1995 σε ένα βιβλιαράκι για την εξωτερική μας πολιτική από 4 από τους πιο διακεκριμένους
Έλληνες διπλωμάτες –Β. Θεωδορόπουλος, Ε. Λαγάκος, Γ. Παπούλιας, Ι. Τζούνης. Το 2002 το
έθεσα εγώ. Κανείς δεν θεώρησε ότι η άποψη άξιζε τουλάχιστον να συζητηθεί.
Οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου, πριν από τη διάσκεψη της Λουκέρνης, μας έλεγαν ότι θα
διαπραγματευθούν σκληρά για να επιτύχουν τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα του σχεδίου
Ανάν. Επανειλημμένως, το 2002 αλλά και προσφάτως, κατά την συζήτηση των προγραμματικών
δηλώσεων, ζήτησα να πουν ποιες συγκεκριμένες αλλαγές θα καταστήσουν το σχέδιο λειτουργικό και βιώσιμο. Ουδέποτε απάντησαν. Τώρα την σκληρή διαπραγμάτευση, που δεν έγινε για τα δύο
αυτά θέματα, αντικατέστησε η υπόσχεση ότι θα μελετήσουν ενδελεχώς το τελικό σχέδιο για να μας πουν τι πρέπει να κάνουν οι Κύπριοι.
Κατά τη γνώμη μου όλα είναι προσχηματικά. Τόσον οι Κύπριοι όσο και οι Έλληνες πολιτικοί
προσπαθούν να αποφύγουν τις ευθύνες μιας σαφούς τοποθέτησης. Οι Κύπριοι θα προτιμούσαν να προηγηθούν οι Έλληνες, οι Έλληνες θα προτιμούσαν να προηγηθούν οι Κύπριοι. Η αντιπολίτευση θα προτιμούσε να προηγηθεί η κυβέρνηση και η κυβέρνηση η αντιπολίτευση. Εξαίρεση αποτελούν οι πρώην πρωθυπουργοί Μητσοτάκης και Σημίτης που ετάχθησαν ήδη υπέρ του σχεδίου Ανάν.
Είναι κατανοητό ότι οι πρώην πρωθυπουργοί είναι υπέρ του σχεδίου. Όταν είχαν την ευθύνη είτε ως κυβέρνηση είτε ως αντιπολίτευση είχαν θέσει ως αδιαπραγμάτευτο όρο την ενιαία και αδιαίρετη Κύπρο. Εμείς, οι Έλληνες, ζητήσαμε από τα Ηνωμένα Έθνη να μεσολαβήσουν και να
διαμορφώσουν ένα κοινά αποδεκτό σχέδιο για ενωμένη και αδιαίρετη Κύπρο.
Ακόμη και πριν από λίγες ημέρες άκουσα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ομιλεί στη Μολδαβία για ενωμένη και αδιαίρετη Κύπρο. Δεν πιστεύω ότι ο Ανάν μπορούσε να κάνει καλύτερο –κοινά αποδεκτό- σχέδιο από αυτό που έκανε. Γι αυτό τα περί σκληρής διαπραγμάτευσης και ενδελεχούς μελέτης είναι
προσχηματικά και απλώς υποδηλώνουν το τρόμο του πολιτικού κόσμου να αναλάβει τις ευθύνες
του.
Το πραγματικό δίλημμα είναι: ενιαίο και αδιαίρετο Κυπριακό κράτος ή δύο ανεξάρτητα και
κυρίαρχα κράτη. Όποιος επιμένει στο ενιαίο κράτος πρέπει να ψηφίσει ναι στο σχέδιο. Όποιος,
όπως εγώ, πιστεύει ότι η διχοτόμηση σε δύο ανεξάρτητα κράτη έχει πολύ μεγαλύτερες προοπτικές επιτυχίας πρέπει να ψηφίσει όχι.
Το 2002 ζήτησα να τεθεί το ερώτημα στους Κυπρίους με δημοψήφισμα. Αν οι Κύπριοι ήθελαν ένα κράτος, τότε θα συνεχίζαμε με τα σχέδια Ανάν. Αν ήθελαν δύο κράτη θα ζητούσαμε από τον κ.
Ανάν να ετοιμάσει ένα σχέδιο για δύο κράτη. Επειδή και πάλι δεν ενδιαφέρθηκε κανείς, ζήτησα
από την εταιρεία ΑΛΚΟ να θέσει το ερώτημα σε μέτρηση της κοινής γνώμης στην Κύπρο (22-26 Νοεμβρίου 2002). Στο ερώτημα Ανάν ή δύο ανεξάρτητα κράτη, οι Κύπριοι απάντησαν, κατά 17% Ανάν και κατά 52% δύο ανεξάρτητα κράτη. Ήταν τόση η αγωνία της Ελληνικής κυβέρνησης να
εμφανιστεί η κυπριακή κοινή γνώμη σύμφωνη με το σχέδιο ώστε τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια απέκρυψαν τα ευρήματα της δημοσκόπησης.
Και έτσι φθάσαμε στην σημερινή κατάσταση. Οι πολιτικές δυνάμεις, Κυπριακές και Ελληνικές, ποτέ δεν προσπάθησαν να εξηγήσουν τα υπέρ και τα κατά της μιας (ενιαία Κύπρος) και της άλλης
(δύο ανεξάρτητα κράτη) λύσης. Τώρα η διχοτόμηση παρουσιάζεται από τις ίδιες πολιτικές δυνάμεις ως απειλή για τους Κυπρίους αντί για μοναδική ευκαιρία βιώσιμης λύσης για να συγκαλυφθεί η
νωθρότητα που για χρόνια επέδειξαν και για να μη συγκρουσθούν με τις μεγάλες δυνάμεις που
στηρίζουν, στου κασίδη το κεφάλι, το σχέδιο Ανάν.
Ελπίζω οι Κύπριοι να σκεφθούν τι πραγματικά θέλουν. Να είναι απόλυτοι κύριοι του σπιτιού τους ή να το μοιράζονται με τον γείτονα υπό την εποπτεία τρίτων. Στην πρώτη περίπτωση να ψηφίσουν όχι, στη δεύτερη ναι.
Σχετικές δημοσιεύσεις
