στο Μέγαρο Μουσικής σε εκδήλωση της Κίνησης Πολιτών
Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,
Καλησπέρα σας.
Πριν από μερικές εβδομάδες μου τηλεφώνησε νεαρός δημοσιογράφος του ΣΚΑΙ για μια συνέντευξη που θα έδινα σε συναδέλφους του. Αφού ρυθμίσαμε τα διαδικαστικά, μου λέει: “μου επιτρέπετε, δεν το ήξερα, το διάβασα στα ΝΕΑ, ότι εσείς φτιάξατε τον πεζόδρομο της Βουκουρεστίου. Ειλικρινά, μου λέει, πρέπει να σας συγχαρώ!” Ομολογώ ότι τα έχασα λίγο, δεδομένου ότι ο πεζόδρομος Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου ολοκληρώθηκε το 1978, πριν από 41 χρόνια.
Όταν λοιπόν μου τηλεφώνησε ο κ. Ζέπος, ο πρόεδρος σας, για να μου κάνει την τιμητική πρόσκληση να είμαι ομιλητής απόψε, η πρώτη μου σκέψη, μετά από αυτή την εμπειρία, ήταν: Είναι μια μοναδική ευκαιρία να επωφεληθώ για να θυμίσω σε ένα εκλεκτό ακροατήριο, όχι τι έχω κατά καιρούς υποστηρίξει ή υποσχεθεί, αλλά τι έχω κάνει. Τι άφησα πίσω μου και σήμερα είναι μέρος της ζωής μας.
Εκτός από την Βουκουρεστίου και την μεγάλη επέμβαση στην Πλάκα και στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας.
Έχετε όλοι στις τσέπες σας ένα κινητό τηλέφωνο και μπορείτε να διαλέξετε ποια εταιρεία θα σας προσφέρει την υπηρεσία. Πόσοι γνωρίζετε όμως ότι ο Μάνος απέκλεισε τον τότε κρατικό ΟΤΕ από την αρχικώς προβλεπόμενη συμμετοχή του με 34% (blocking minority) σε όλες τις εταιρείες. Φανταστείτε τις διαδικασίες, τις ενστάσεις και τις καθυστερήσεις αν η Vodafone και η Stet είχαν υποχρεωτικώς ως μεγαλοσυνεταίρο τον ΟΤΕ!
Πόσοι ξέρετε ότι υπέγραψα για την κατασκευή του μεγαλύτερου δημόσιου έργου που έγινε ποτέ στην Ελλάδα, το μετρό, και ότι το έργο έγινε όπως έγινε διότι αποφάσισα να υποκαταστήσω την κρατική εποπτεία της κατασκευής – το μετρό σας θυμίζω είναι 100% δημόσιο έργο – με μια εταιρεία, την Αττικό Μετρό, που για όλη τη διάρκεια του κατασκευαστικού έργου διοικείτο από έναν παγκόσμιο κολοσσό. Την αμερικανική Bechtel. Οι εργολάβοι Γερμανοί και Γάλλοι δεν είχαν απέναντι τους να τους ελέγχουν τους κακοπληρωμένους μηχανικούς του Υπουργείου Δημοσίων Έργων αλλά έμπειρους μηχανικούς με διεθνή πείρα.
Πόσοι γνωρίζετε ότι το αεροδρόμιο στα Σπάτα, η Αττική οδός, το μετρό σχεδιάστηκαν και προγραμματίστηκαν στο Ρυθμιστικό Σχέδιο “Αθήνα 2000” που ολοκληρώθηκε το 1979 και φέρει την υπογραφή μου; Ότι από το 1979, ως Υφυπουργός Δημοσίων Έργων, φρόντιζα με στοχευμένες πολεοδομικές παρεμβάσεις να εξασφαλίσω τον διάδρομο για τη διέλευση της Αττικής οδού σε αστικό και περιαστικό περιβάλλον. 6 λωρίδες, συν λωρίδες διαφυγής, συν σιδηρόδρομος. Χωρίς τον διάδρομο δεν θα υπήρχε Αττική οδός, ούτε προαστιακός.
Πόσοι γνωρίζετε ότι 3 μόλις εβδομάδες αφότου ανέλαβα εκ νέου το ΥΠΕΧΩΔΕ το 1990 ανακοίνωσα ότι τα τρία μεγάλα εμβληματικά έργα, η Αττική οδός, το νέο αεροδρόμιο στα Σπάτα, και η γέφυρα στο Ρίο θα γίνουν με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης και όχι ως δημόσια έργα. Δήλωσα τότε ότι για τα έργα δεν θα πληρώσει ο φορολογούμενος, αλλά ο χρήστης του έργου. Στην Αττική οδό και στη γέφυρα με διόδια, στο αεροδρόμιο με κάτι αντίστοιχο, το τέλος αναχώρησης επιβατών, το περιβόητο σπατόσημο. Δικό μου νομοθέτημα και αυτό.
Στην οδό Πειραιώς, εκεί που είναι τώρα το Γκάζι, το 1980 λειτουργούσε εργοστάσιο φωταερίου που ρύπαινε μια περιοχή πολύ μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας. Το έκλεισα ως υπουργός Βιομηχανίας, με συνοπτικές διαδικασίες. Όπως έκλεισα και τη ΔΕΗ στο Κερατσίνι που ήταν η μεγαλύτερη πηγή διοξειδίου του θείου σε όλο το λεκανοπέδιο. Το 30 έως 50% του διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα του λεκανοπεδίου προερχόταν από το φουγάρο της ΔΕΗ. Δέκα χρόνια αργότερα εισήγαγα τον θεσμό της απόσυρσης. 332.453 παλαιά και ρυπογόνα αυτοκίνητα αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία και αντικαταστάθηκαν με καταλυτικά. Έκτοτε πάψαμε να ασχολούμαστε με το νέφος που ήταν τότε η καθημερινή μας απασχόληση. Για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια μειώθηκαν οι ρύποι στην ατμόσφαιρα της Αττικής.
Μπορώ να σας πω και άλλα πολλά. Ατέλειωτα πολλά. Η αλήθεια είναι ότι είμαι υπερήφανος για το έργο μου. Με ικανοποιεί η σκέψη ότι με όσα έκανα συνέβαλα να αλλάξει προς το καλύτερο η ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Για μένα αυτός είναι ο ορισμός της προόδου. Η κίνηση προς το καλύτερο.
- Πρόοδος είναι όταν πάει κάποιος γρήγορα και με ασφάλεια από τα Σεπόλια στο Σύνταγμα με το μετρό.
- Πρόοδος όταν για να ταξιδέψει χρησιμοποιεί το Ελευθέριος Βενιζέλος, βραβευμένο ως ένα από τα καλύτερα αεροδρόμια του κόσμου.
- Πρόοδος όταν φθάνει στο αεροδρόμιο μέσω της υποδειγματικής Αττικής Οδού ή με τον προαστιακό.
- Πρόοδος είναι ότι στην πολύβουη και άναρχη Αθήνα υπάρχουν νησίδες αφιερωμένες αποκλειστικά στους πεζούς.
Σε όλα αυτά στην αρχή, στη γέννηση τους ήταν ο Μάνος.
Δεν σας τα είπα αυτά μόνο για να παινευτώ, σας τα είπα για να τονίσω μια αλήθεια: το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο, το διαμορφώνουμε εμείς με τις πράξεις μας. Προοδευτικές δυνάμεις είναι εκείνες που με τις πράξεις τους αλλάζουν το σήμερα για να διαμορφώσουν ένα καλύτερο αύριο. Ασφαλώς δεν είναι εκείνες που αναλίσκονται σε αναζητήσεις που δικαιολογούν περισσότερες αναζητήσεις, τη στασιμότητα και την αδράνεια. Μη παρασύρεστε από φλύαρους ρήτορες και δημαγωγούς, αναζητήστε doers, ανθρώπους της πράξης.
Είναι βράδυ, αργά. Παρακολουθήσατε μια μεγάλη παράσταση στο Μέγαρο και πηγαίνετε στο σταθμό του μετρό για να πάτε σπίτι σας. Οι αποβάθρες είναι γεμάτες κόσμο. Έρχεται το τρένο. Γεμάτο και αυτό. Ο κόσμος σπρώχνεται να μπει. Αποφασίζετε να περιμένετε τον επόμενο συρμό. Δεν θα αργήσει. Έρχεται πράγματι. Η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί. Για κάποιο λόγο που δεν μπορείτε να εξηγήσετε, ο συνωστισμός είναι ακόμη μεγαλύτερος. Άλλα σκέπτεστε ότι επτά λεφτά επιπλέον αναμονής, δεν χάθηκε ο κόσμος. Για ποιο λόγο να στριμωχτείτε και να τσαλακωθείτε; Το τρένο δεν περιμένει, φεύγει και τότε διαπιστώνετε από τον πίνακα ανακοινώσεων ότι ο επόμενος συρμός θα είναι ο τελευταίος. Οπότε, θέλετε, δεν θέλετε, θα επιβιβασθείτε. Όποιες και αν είναι οι συνθήκες.
Κάπως έτσι λειτουργεί το πολιτικό μας σύστημα όταν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα. Αναβάλλει τη λήψη δυσάρεστων αποφάσεων. Έτσι λειτουργούν οι πολιτικοί τους οποίους εμείς έχουμε επιλέξει να μας αντιπροσωπεύουν και να μας κυβερνούν. Η αδράνεια τους επιβραβεύεται με τις ψήφους μας. Και οι ψήφοι μας δικαιολογούν περισσότερη αδράνεια.
Το τρένο δεν περιμένει. Φεύγει και έρχεται άλλο εντός του καθορισμένου ωραρίου.
Και το μέλλον δεν περιμένει. Έρχεται άλλο. Αλλά το μέλλον δεν κινείται σε ράγες. Έχασες το σήμερα, αύριο μπορεί να βρεθείς αλλού.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, τα τελευταία 40 χρόνια, με μικρά διαλείμματα, καμωνόταν ότι επέλυε προβλήματα με τη μέθοδο της αδράνειας. Η αδράνεια ήταν ο κανόνας που απέκτησε το χαρακτήρα δόγματος.
Με τη συμφωνία των Πρεσπών έσπασε ο κανόνας. Μετά από 30 χρόνια αλυσιτελών μπρος-πίσω που κατοχύρωναν την αδράνεια, τη στασιμότητα και τη μη ανάληψη ευθυνών, βρέθηκε μια λύση. Συμφωνήσαμε με αντισυμβαλλόμενο, ασθενέστερο από εμάς και με τον Ελληνικό λαό, στη μεγάλη του πλειοψηφία, αντίθετο με τη συμφωνία.
Η κρίση στα Ίμια, πριν 23 χρόνια, λειτούργησε ως ξυπνητήρι. Εγκαταλείψαμε την αδράνεια και μετά από μια τριετία έντονης δραστηριότητας, τον Δεκέμβριο του 1999, καταλήξαμε στην εθνική επιτυχία της Συνόδου του Ελσίνκι. Αποφασίστηκε εκεί η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. χωρίς να θεωρείται απαραίτητη η προηγούμενη λύση του “Κυπριακού” και η Τουρκία δέχτηκε ότι για να γίνει μέλος της Ε.Ε. όφειλε να παραπέμψει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης όσες διαφορές επί της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου δεν θα μπορούσαν να επιλυθούν μέσα από διάλογο μαζί μας, έως το 2004. Η κυβέρνηση Σημίτη πίστεψε τότε ότι το μέλλον δεν περιμένει.
Αλλά λίγο πριν από την καταληκτική ημερομηνία που είχε επιβάλλει το Ελσίνκι, είχαμε εκλογές και αλλαγή κυβέρνησης που αμέσως επανέφερε την πολιτική της αδράνειας. Πάγωσε την κρίσιμη πρόβλεψη περί υποχρεωτικής παραπομπής των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Γιατί; Επειδή προϋπόθεση για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας είναι ο προηγούμενος καθορισμός των χωρικών υδάτων. Η υφαλοκρηπίδα αρχίζει εκεί που τελειώνουν τα χωρικά ύδατα. Επικαλούμαστε το Δίκαιο της Θάλασσας που μας δίνει δικαίωμα 12 ν.μ. και η Τουρκία απαντά ότι αν το ασκήσουμε θα είναι αιτία πολέμου. Αδράνεια λοιπόν. Αν δεχθούμε οτιδήποτε ενδιάμεσο, π.χ. 12 ν.μ. στις περισσότερες περιοχές, αλλά 6 ν.μ. σε μερικές, αυτό θα ερμηνευτεί ως εθνική υποχώρηση. Ούτε μπορούμε να δεχτούμε τη δικαιοδοσία της Χάγης, διότι ποιος ξέρει τι απόφαση θα βγάλει το δικαστήριο. Αδράνεια λοιπόν, μετάθεση στο μέλλον και αποφυγή ευθυνών. Η κυβέρνηση Καραμανλή επανέφερε το 2004 το δόγμα της αδράνειας. “Δεν βιαζόμαστε!” Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ολιγόλογη δήλωσή του για τη συμφωνία με τη Βόρεια Μακεδονία ο πρώην πρωθυπουργός επεσήμανε ότι “Άλλοι είναι εκείνοι που επείγονται για τη διευθέτηση του θέματος. Οπωσδήποτε όμως όχι η Ελλάδα.” Στην πραγματικότητα, όπως το βλέπω εγώ, είναι και μια πολιτική αποφυγής ευθυνών. Σημειώστε ότι για τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο δεν ενδιαφέρονται μόνον οι Έλληνες και οι Τούρκοι, αλλά και Ρώσοι και Ουκρανοί και Αμερικανοί και σίγουρα και άλλοι που χρησιμοποιούν το Αιγαίο.
Μήπως έχουμε συμφέρον να περιμένουμε στο μέλλον καλύτερες συνθήκες; Κατηγορηματικά όχι. Η Τουρκία είναι ισχυρότερη από εμάς. Από κάθε άποψη. Στρατιωτικά, οικονομικά, γεωπολιτικά. Από το 2004 που επανήλθαμε στη λογική της αδράνειας, η δύναμη της Τουρκίας συγκριτικά με τη δική μας αυξήθηκε εντυπωσιακά.
Υποχρέωσή μας και εθνικό καθήκον είναι να σταματήσουμε να αεροβατούμε και να ανασυγκροτήσουμε την οικονομία μας και την κοινωνία μας ώστε να καταστήσουμε υπολογίσιμες τις ανά την υφήλιο δυνάμεις μας.
Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια μας, το μέλλον ασφαλώς δεν περιμένει. Ούτε μια μέρα.
Μερικές σκέψεις για την επόμενη κυβέρνηση. Η τωρινή ασχολείται μόνο με την επανεκλογή της. Ο επόμενος πρωθυπουργός ελπίζω να επιλέξει δύο αφοσιωμένους στο καθήκον τους ανθρώπους για τα υπουργεία εξωτερικών και άμυνας που θα έχουν την ικανότητα να κινητοποιήσουν άξιους Έλληνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και θα έχουν επίσης την ικανότητα να διοικήσουν αποτελεσματικά τις πολυπρόσωπες ένοπλες δυνάμεις και το διπλωματικό προσωπικό. Να ψάξει ο επόμενος πρωθυπουργός για ανθρώπους που εμπνέουν άλλους και ξέρουν να διοικούν αποτελεσματικά και δίκαια. Ελπίζω ο επόμενος πρωθυπουργός να ξεριζώσει από την κυβερνώσα πλειοψηφία τον κομματισμό, τον τοπικισμό, τη πελατειοκρατία με κάθε τι που έχει σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις και το διπλωματικό σώμα. Απαίτηση πρέπει να είναι η βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, στρατιωτικού και διπλωματικού για την εξυπηρέτηση ενός νέου ενεργητικού στρατηγικού δόγματος.
Δύο παραδείγματα για να φωτίσω τα όσα ίσως μπερδεμένα μόλις είπα. Εδώ και μήνες συζητείται η μετεγκατάσταση της 32ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών από το Βόλο στην Αττική με σκοπό την άμεση γειτνίαση του προσωπικού με τα κύρια μέσα που θα χρησιμοποιήσουν για τη μεταφορά τους, ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος σε περίοδο κρίσης. Λογικό και σωστό. “Χτύπημα στη πόλη του Βόλου” φωνάζουν οι βουλευτές και οι αιρετοί της Μαγνησίας. Όλων των παρατάξεων. Να γίνει το σωστό, λέω εγώ, και ας φωνάζουν τα τοπικά συμφέροντα που αγνοούν τον “κίνδυνο”.
Παραπάνω από το 70% των δαπανών για την άμυνα αφορούν έξοδα προσωπικού. Από το υπόλοιπο, το 15% καλύπτει εξοπλισμούς (εξόφληση παλαιών αγορών) και ό,τι απομένει καλύπτει τις λειτουργικές ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων.
Αυτό το υπόλοιπο, που είναι λιγότερο από το 15% των συνολικών αμυντικών δαπανών για λειτουργικές ανάγκες, είναι απολύτως ανεπαρκές.
Τι πρέπει να γίνει; Να αλλάξει η κατανομή της δαπάνης εντός της σημερινής οροφής, για να μπορούν οι Ένοπλες Δυνάμεις να προσφέρουν στο Έθνος αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ. Σε πρώτη προσέγγιση: 50% για το προσωπικό, 15% για εξυπηρέτηση υφιστάμενων εξοπλισμών και 35% για λειτουργικές δαπάνες και νέους εξοπλισμούς.
Μείωση της δαπάνης για το προσωπικό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη μείωση του μόνιμου προσωπικού. Μείωση που θα προέλθει από την ορθολογική αναδιάταξη δομών και υποδομών (μικρότεροι ευέλικτοι σχηματισμοί – σημαντικός περιορισμός στρατοπέδων και εγκαταστάσεων και εισαγωγή νέων τεχνολογιών που να επιτρέπουν εξοικονόμηση ανθρώπινου δυναμικού). Ταυτόχρονα όμως, οι αμοιβές του απομένοντος προσωπικού πρέπει να αυξηθούν ώστε να αντιστοιχούν στις απολαβές αντίστοιχων κλιμακίων του δημόσιου τομέα.
Στις ένοπλες δυνάμεις, όπως και παντού αλλού στη δημόσια διοίκηση, έχουν δημιουργηθεί ανορθολογικές δομές που είναι δύσκολο να διορθωθούν. Δεν δικαιολογείται όμως αδράνεια και εφησυχασμός. Διότι ο κίνδυνος είναι πραγματικός.
Εδώ και δεκαετίες τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων προάγονται με χαλαρές αξιολογήσεις με αποτέλεσμα πληθωρισμό στους υψηλότερους βαθμούς και ελλείψεις στελεχών χαμηλά στην ιεραρχία. Υπαξιωματικοί εξελίσσονται με το χρόνο σε αξιωματικούς, ταγματάρχες, πλωτάρχες, ενώ σε Ένοπλες Δυνάμεις με μεγάλη παράδοση όπως στη Μεγάλη Βρετανία ή στις Η.Π.Α. οι υπαξιωματικοί παραμένουν υπαξιωματικοί, αποτελώντας μεγάλο, σεβαστό και πολύτιμο κεφάλαιο για τη λειτουργία και αποδοτικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές στα υπουργεία άμυνας και εξωτερικών αφορούν το τρόπο διοίκησης του έμψυχου δυναμικού τους. Απαιτούν managers υπουργούς, αφοσιωμένους στο καθήκον τους, με χαλύβδινη θέληση.
Στο υπουργείο εξωτερικών θα πρέπει να επιδιωχθεί η ρύθμιση της εκκρεμότητας της υφαλοκρηπίδας που όπως σας είπα προϋποθέτει καθορισμό των χωρικών υδάτων. Με διάλογο με τη Τουρκία που αν δεν καταλήξει σε σύντομο σχετικά χρόνο, τρία χρόνια μου φαίνονται υπεραρκετά, προσφυγή στη Χάγη.
Πολύ σπάνια ομιλώ ή γράφω για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Παρεξέκλινα απόψε επειδή με ανησυχεί η μακαριότητα του πολιτικού συστήματος και του Ελληνικού λαού απέναντι στον πραγματικό κίνδυνο που αποτελεί για μας η Τουρκία.
Τον περασμένο Μάιο η ουδέτερη Σουηδία μοίρασε στα 4,8 εκατομμύρια νοικοκυριά της χώρας οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου. Σε 14 γλώσσες για να το διαβάσουν οι Σουηδοί και οι χιλιάδες μετανάστες που έχουν εγκατασταθεί στη Σουηδία. Σε εμάς, αρέσει προφανώς να είμαστε πάντοτε απροετοίμαστοι.
Δεν μας αρέσει να προετοιμαζόμαστε και δεν μας αρέσει να μετράμε. Ο μέγας Σκωτσέζος φυσικός, λόρδος Kelvin, παρατήρησε τον 19ο αιώνα ότι “If you can not measure it, you can not improve it.” Θα συμπλήρωνα πρακτικά ότι η έλλειψη μετρημένων αξιόπιστων στοιχείων δικαιολογεί την αναβλητικότητα, την αδράνεια που όπως ισχυρίστηκα είναι το χαρακτηριστικό του πολιτικού μας συστήματος.
Είμαστε η μόνη χώρα στη Ευρώπη που δεν έχει κτηματολόγιο. Η γη είναι ακίνητη. Αλλά δεν έχουμε καταφέρει να τη μετρήσουμε. Μας φεύγει μέσα από τα δάχτυλα! Διότι όπως είπα δεν μας αρέσει το μέτρημα. Ανεύθυνοι υπουργοί ξοδεύουν δισεκατομμύρια για το κτηματολόγιο και κτηματολόγιο δεν έχουμε. Συζητούμε αενάως για την περιουσία της Εκκλησίας, που φουσκώνει και ξεφουσκώνει ανάλογα με τις ανάγκες της, αλλά δεν την έχουμε μετρήσει. Θα ήθελα η επόμενη κυβέρνηση να θέσει στόχους και να αποκτήσουμε λειτουργικό κτηματολόγιο εντός το πολύ 12 μηνών, τουλάχιστον στις Κυκλάδες και στην Κέρκυρα, στη Κεφαλονιά και στη Ζάκυνθο. Νησιά όπου γίνονται πολλές συναλλαγές υψηλής αξίας.
Καταγράφεται στον τύπο τις τελευταίες εβδομάδες μια τάση που ενώ τη γνωρίζουμε, την αγνοούμε. Γερνάμε και λιγοστεύουμε. Υπογεννητικότητα και μετανάστευση. Μια προφανής συνέπεια είναι η μείωση του μαθητικού πληθυσμού. Είχαμε ένα εκατομμύριο πεντακόσιες τριάντα χιλιάδες (1,53 εκ) μαθητές το 2000, που μειώθηκαν σε 1,49 εκ το 2009 και 1,44 εκ το 2016. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός των μαθητών θα μειωθεί σε ένα εκατομμύριο πενήντα χιλιάδες (1,05 εκ) περίπου μέχρι το 2035. 390 χιλιάδες λιγότεροι μαθητές σε είκοσι μόλις χρόνια. Στο μεταξύ ο κομμουνιστής υπουργός παιδείας κ. Γαβρόγλου ανακοινώνει προσλήψεις εκπαιδευτικών και δημιουργεί νέα τμήματα πανεπιστημίων για να αυξηθεί η παραγωγή αχρείαστων εκπαιδευτικών. Όπως σας είπα προηγουμένως με το παράδειγμα των πεζοναυτών, έτσι και στο χώρο της παιδείας ο ανορθολογισμός βασιλεύει. Έχομε περισσότερους εκπαιδευτικούς από όσους χρειαζόμαστε αλλά ανορθολογικά κατανεμημένους. Ο νέος υπουργός πρέπει να μετρήσει που υπάρχουν μαθητές και στη συνέχεια να καλύψει όλες τις ανάγκες τους αξιοποιώντας το υπάρχον και πλεονάζον εκπαιδευτικό δυναμικό. Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα. Αμέσως μετά, με όλες τις θέσεις συμπληρωμένες, θα πρέπει να εκχωρήσει ο υπουργός τις αρμοδιότητες του για τα σχολεία και το διδακτικό προσωπικό στις περιφέρειες.
Όσο συζητείτο η συμφωνία των Πρεσπών, οι αντίθετοι έλεγαν ότι δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε την μακεδονική γλώσσα. Πρέπει να σας πως ότι μου φαινόταν περίεργη η απαίτηση να μη παραχωρήσουμε κάτι που δεν έχουμε. Δεν καταλάβαινα το επιχείρημα. Το σύνθημα ναι, αλλά το επιχείρημα όχι. Αντιθέτως με στενοχωρεί ότι δεν δείχνουμε κανένα ενδιαφέρον, έχουμε εγκαταλείψει στη τύχη της την ελληνική γλώσσα. Τα νέα παιδιά δυσκολεύονται να εκφραστούν, να περιγράψουν σύνθετες σκέψεις και συναισθήματα, διότι έχασαν τη γλώσσα τους. Και όμως στις αποσκευές μας στο δρόμο προς το μέλλον δεν είναι μόνο ο Παρθενώνας, η ιστορία μας, ο ήλιος και η θάλασσα, αλλά και η γλώσσα μας. Μιλιέται 3.000 χρόνια, όσο καμιά άλλη γλώσσα. Σε αυτήν εκφράστηκαν οι πιο σύνθετες και βαθιές σκέψεις. Εμπλούτισε όλες τις άλλες γλώσσες. Θέλω λοιπόν ο επόμενος υπουργός παιδείας με ένα επιτελείο αρίστων να επανεξετάσει πως κάθε νέα γενιά μαθαίνει την ελληνική γλώσσα. Θέλω επίσης να αξιοποιήσει το πλεονάζον εκπαιδευτικό προσωπικό για την άσκηση ενός ιδιότυπου γλωσσικού “ιμπεριαλισμού”. Θέλω να βοηθήσουμε τους μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα, αλλά και τους κατοίκους της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας και άλλων γειτονικών χωρών να μάθουν Ελληνικά. Ο πολιτισμός μας είναι η γλώσσα μας και είναι εξαγώγιμος.
Σε αυτό το σημείο θα κάνω μια παύση 30 δευτερολέπτων για να συνοψίσω τα θέματα για τα οποία σας μίλησα μέχρι τώρα.
- Η Τουρκία αποτελεί κίνδυνο για μας. Θα ήμασταν ασυγχώρητοι αν δεν αξιοποιούσαμε με τον βέλτιστο τρόπο και το τελευταίο ευρώ από αυτά που είναι στη διάθεση μας ώστε να εφαρμόσουμε ένα ενεργητικό στρατηγικό δόγμα.
- Το κτηματολόγιο περιλαμβάνεται στις απαραίτητες υποδομές για τη λειτουργία του κράτους, των φορολογικών αρχών, των συναλλαγών και των επενδύσεων. Η απουσία του διευκολύνει τους απατεώνες και φρενάρει την ανάπτυξη. Ζήτησα να φύγουμε από τους γενικούς μη εκπληρούμενους στόχους και να υιοθετήσουμε μικρότερους με ειδικό βάρος. Κυκλάδες και Ιόνια νησιά που θα λειτουργήσουν και ως παράδειγμα για την υπόλοιπη Ελλάδα.
- Ζήτησα να μετρήσουμε τους μαθητές σε κάθε δήμο της Ελλάδας και να κατανείμουμε τους δασκάλους που χρειάζονται από τη τεράστια δεξαμενή του διαθέσιμου διδακτικού προσωπικού. Στη συνέχει να αναθέσουμε οριστικά στις περιφέρειες την αρμοδιότητα για τα σχολεία και το προσωπικό τους.
- Ζήτησα να επανεξετάσουμε με τη βοήθεια των αρίστων πως μαθαίνουμε στο σχολείο τα Ελληνικά, από τα νήπια μέχρι το λύκειο. Να αξιοποιήσουμε το πλεονάζον διδακτικό προσωπικό για να μάθουν Ελληνικά οι πρόσφυγες και οι κάτοικοι γειτονικών χωρών. Η Ελληνική γλώσσα πρέπει να γίνει το μεγαλύτερο εξαγώγιμο πολιτιστικό προϊόν της Ελλάδας.
Αυτό είναι ένα σύντομο απόσπασμα από όσα θεωρώ σημαντικά για την Ελλάδα που αν είχα τη δυνατότητα θα δημιουργούσα ομάδες άξιων συνεργατών για να τα πραγματοποιήσουμε.
Και τώρα η οικονομία. Έλαβα μέρος, περιφερειακά, σε μια μεγάλη μελέτη που παρουσιάστηκε πριν από λίγες εβδομάδες. Σκοπός της μελέτης ήταν να καταδείξει πως μπορεί η ελληνική οικονομία να επιτύχει γρήγορη βιώσιμη ανάπτυξη. Η μελέτη εκπονήθηκε από την IHS Markit μια παγκοσμίως κορυφαία εταιρεία παροχής κρίσιμων πληροφοριών, αναλύσεων και λύσεων στους σημαντικότερους κλάδους και τις αγορές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των οικονομιών σε όλον τον κόσμο.
Σύμφωνα με τη μελέτη που έχει λάβει υπόψη της εκατοντάδες παραμέτρους και με την υπόθεση ότι οι παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες θα παραμείνουν λίγο πολύ σταθερές και ότι στην Ελλάδα θα επικρατήσει πολιτική σταθερότητα, θα χρειαστούν περίπου 20 χρόνια για να επανέλθει το ΑΕΠ στα επίπεδα προ κρίσης. Με τις ισχύουσες δηλαδή μεταμνημονιακές πολιτικές θα απαιτηθούν 20 χρόνια για να φθάσουμε εκεί που ήμασταν το 2007.
Σε συνεργασία με την IHS δοκιμάσαμε διάφορες παραμετρικές αλλαγές στις ισχύουσες πολιτικές. Μειώσαμε τη φορολογία εισοδήματος, τον φόρο προστιθέμενης αξίας και τη φορολογία των επιχειρηματικών κερδών σε 20%. Flat tax. Το μοντέλο έδειξε ότι οι δημοσιονομικές αυτές παρεμβάσεις, η γενναία μείωση των φόρων, θα έχουν μικρό αποτέλεσμα. Προσθέσαμε και ένα μέτρο που υποστηρίζω εδώ και χρόνια: την κατάργηση όλων των εισφορών για σύνταξη και τη χορήγηση σύνταξης 700 ευρώ σε όλους όσους, άνδρες και γυναίκες, συμπληρώσουν το 67 έτος της ηλικίας. Καλύτερα αποτελέσματα, αλλά πάλι όχι αρκετά. Αυτό που προέκυψε από τη μελέτη είναι ότι χρειάζονται όλα αυτά, δηλαδή μείωση φόρων, κατάργηση εισφορών, ενιαία σύνταξη στα 67 ΣΥΝ τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ξένες επενδύσεις. Με όλα αυτά μαζί το ΑΕΠ θα προσεγγίσει το επίπεδο του 2007, το 2031, δηλαδή οκτώ ολόκληρα χρόνια νωρίτερα. Πιο γρήγορα αν οι επενδύσεις είναι περισσότερες από 2 δις ετησίως.
Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα παρακολουθήσαμε σχεδόν απαθείς, ως κοινωνία, την αποβιομηχάνιση της Ελλάδας. Επιδείξαμε έχθρα απέναντι στη βιομηχανία και κυρίως απέναντι στους βιομήχανους. Δεν αισθάνθηκαν ποτέ ευπρόσδεκτοι, οι βιομήχανοι. Οι πολλοί πλούσιοι μπορούσαν να εξαγοράζουν λίγη αγάπη, αλλά αυτή διαρκούσε όσο έρρεε το χρήμα τους στις σωστές τσέπες.
Η στάση αυτή της κοινωνίας αντικατοπτρίζεται στη στάση των αρχών απέναντι στους επενδυτές. Τους διώχνουμε. Όλες οι διεθνείς μετρήσεις δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν είναι ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις. Η μελέτη της IHS έδειξε, κατά τρόπο σας βεβαιώνω απόλυτα πειστικό, ότι θα είναι αδύνατο να αναπτυχθούμε, να μειώσουμε το δημόσιο χρέος, να βρουν δουλειά οι νέοι άνθρωποι αν δεν προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις ύψους 2 και πλέον δισεκατομμυρίων ετησίως. Πως θα γίνει αυτό αφού δεν θέλουμε τις επενδύσεις και δεν θέλουμε τους επενδυτές;
Και δεν μιλάμε για οποιεσδήποτε επενδύσεις. Μιλάμε για παραγωγικές επενδύσεις που θα ενισχύσουν την μεταποίηση, θα προσθέσουν αξία στην Ελλάδα, θα είναι εξαγωγικές, θα δημιουργήσουν ουρές ελλήνων υπο-προμηθευτών, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, θα ανεβάσουν τις τεχνολογικές γνώσεις των εργαζομένων κοκ. Ένα παράδειγμα. Η Airbus κατασκευάζει τμήματα των αεροσκαφών της σε διάφορα μέρη του κόσμου και στο Μαρόκο και στη Τυνησία. Αυτά στέλνονται στη Γαλλία ή τη Γερμανία όπου συναρμολογείται το αεροσκάφος. Γιατί όχι και τμήματα κατασκευασμένα στην Ελλάδα. Οι επενδύσεις σε εμπορικές επιχειρήσεις, malls, πολυκαταστήματα, σε τραπεζικές επισφάλειες, είναι ασφαλώς ευπρόσδεκτες αλλά δεν είναι επενδύσεις που θα συμβάλλουν στη γρήγορη ανάπτυξη της οικονομίας.
Μερικές ιδέες για το πως μπορούμε να προσελκύσουμε παραγωγικές επενδύσεις. Οι επενδυτές που αναζητούμε έχουν ορίζοντα 15 ετών τουλάχιστον. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ευμετάβλητο ρυθμιστικό περιβάλλον. Φορολογικό και κανονιστικό. Πρέπει λοιπόν να θεσπίσουμε κανόνες που να εξασφαλίζουν στους επενδυτές ότι όσα ίσχυαν όταν έλαβαν την απόφαση να επενδύσουν θα ισχύουν ό,τι και αν συμβεί στο μέλλον. Στο Σύνταγμα υπάρχουν τα εργαλεία. Να ανατεθεί λοιπόν σε ικανούς νομικούς εκτός Δημοσίου, Έλληνες και Βρετανούς, να διαμορφώσουν τη σχετική νομοθεσία. Επισημαίνω ότι η εγγυημένη πολυετής σταθερότητα είναι σημαντικότερη από μια ευνοϊκή φορολογική ρύθμιση που η εμπειρία έχει δείξει ότι μπορεί να είναι εφήμερη. Ένα πυροτέχνημα.
Στο λιμάνι του Πειραιά η παρουσία της COSCO άλλαξε τα δεδομένα. Συμπλήρωσε την Ελληνική υποδομή. Κάναμε όμως ό,τι ήταν δυνατό για να μην έλθουν οι Κινέζοι και εξακολουθούμε να βάζουμε εμπόδια διότι φοβόμαστε ότι θα θιγούν διάφορα μικρά και μεγάλα συμφέροντα του λιμανιού. Αναβάλλουμε τη λήψη αποφάσεων, καθυστερούμε επενδύσεις, όχι διότι έχουμε κάποιο σχέδιο, αλλά διότι έτσι κερδίζουμε μερικές ψήφους σε βάρος των συμφερόντων του ελληνικού λαού.
Υπάρχει ένα πραγματικό θέμα με την COSCO. Είναι μια παντοδύναμη εταιρεία που έχει τις πλάτες μιας αυτοκρατορίας και δεν πρέπει να της παραχωρήσουμε ένα μονοπώλιο. Γι αυτό προτείνω να μελετηθεί και να δρομολογηθεί ένα “αντίπαλο” ιδιωτικό λιμάνι στο Λαύριο συνδεδεμένο με την Αττική Οδό και τον προαστιακό που θα ανταγωνίζεται τον Πειραιά. Ενέργεια στο λιμάνι θα εξασφαλίζει ένα τεράστιο αιολικό πάρκο στη Μακρόνησο. Ένα megaproject για την επόμενη δεκαετία. Κάπως έτσι ξεκίνησαν το 1978 το μετρό, το αεροδρόμιο και η Αττική Οδός.
Υπάρχουν περί τις 30 νομοθετημένες Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ) στην Ελλάδα. Προτείνω όσες επιχειρήσεις είναι εγκατεστημένες σε αυτές, και όσες εγκατασταθούν σε αυτές εφεξής, να απαλλαγούν από όλες τις άδειες που σήμερα απαιτούνται και να συναλλάσσονται αποκλειστικά με τον διαχειριστή της ΒΙΠΕ. Τέρμα για τις επιχειρήσεις αυτές ο δασάρχης, η πολεοδομία, ο αρχαιολόγος, το Πολεμικό Ναυτικό, η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ. Οι Αρχές θα αντιμετωπίζουν τη ΒΙΠΕ ως ένα σύνολο εντός του οποίου «κουμάντο» θα κάνει μόνον ο διαχειριστής της ΒΙΠΕ. Ο επενδυτής θα δεσμεύεται να τηρήσει τους γενικούς όρους και θα μοιράζεται τα σχέδια του με τον διαχειριστή της ΒΙΠΕ, που αυτός θα συντονίζει τη σύνδεση με ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, οδικό/σιδηροδρομικό δίκτυο και θα λύνει όλα τα προβλήματα του επενδυτή. Απέναντι στις αρχές μοναδικός υπεύθυνος θα είναι ο διαχειριστής της ΒΙΠΕ. Περιβαλλοντικά όρια, όροι διάθεσης αποβλήτων θα ισχύουν συνολικά για τη ΒΙΠΕ και όχι για κάθε μια επιχείρηση.
Μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση που θα αλλάξει το τρόπο λειτουργίας του κράτους για να το καταστήσει ευαίσθητο στις ανάγκες των διοικουμένων είναι η κατοχύρωση της χειραφέτησης δήμων και περιφερειών από την κεντρική διοίκηση. Αυτό θα γίνει όταν οι δήμοι και οι περιφέρειες αντλούν τους πόρους τους απ’ ευθείας από τους δημότες και στερηθούν του δικαιώματος προσφυγής σε δανεισμό. Ο κ. Μητσοτάκης έχει ήδη δεσμευτεί ότι ένα τέτοιο σύστημα θα ισχύσει από το 2021. Είμαι βέβαιος ότι μια πραγματικά ανεξάρτητη αυτοδιοίκηση, από διώκτης των επενδύσεων, θα μετατραπεί στον μεγαλύτερο σύμμαχο των επενδύσεων, διότι οι επενδύσεις θα συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό του Δήμου και έτσι στην πραγματοποίηση φιλόδοξων σχεδίων. Ήδη πρότεινα να αναλάβουν οι περιφέρειες τις αρμοδιότητες του υπουργού παιδείας για τα σχολεία και το προσωπικό τους, μόλις ολοκληρωθεί η στελέχωση των σχολείων. Πιστεύω ότι η βαθιά διοικητική μεταρρύθμιση που περιγράφω θα θεμελιώσει μια καινούργια σύγχρονη και αποκεντρωμένη λειτουργία του Ελληνικού κράτους. Αναμένω ότι η ενδυνάμωση της αυτοδιοίκησης θα προσελκύσει doers, ανθρώπους της δράσης. Αυτοί με τη σειρά τους θα διευρύνουν τις επιλογές μας στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Σήμερα την Κίνηση Πολιτών εκπροσωπεί ο κ. Τάκης Πικραμμένος. Θέλω λοιπόν, ενώπιον ενός παλαίμαχου ανώτατου δικαστή, να κλείσω την ομιλία μου με μια σύντομη αναφορά στο μείζον πρόβλημα του προβληματικού κράτους δικαίου. Αναμφισβήτητα, ο ασάλευτος χρόνος της ελληνικής δικαιοσύνης, η καθυστέρηση δηλαδή στην εκδίκαση των υποθέσεων, είναι ένα σημαντικότατο πρόβλημα. Παρά τα πολλά νομοθετήματα περί «επιτάχυνσης της δικαιοσύνης» των τελευταίων ετών, οι χρόνοι δεν ελαττώνονται. Εξίσου, όμως, σημαντικό είναι και το ζήτημα της ποιότητας των αποφάσεων. Γιατί πώς αλλιώς δικαιολογείται το γεγονός ότι η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων είναι πρωταθλήτρια σε καταδίκες στο Στρασβούργο; 894 καταδίκες από το 1958. (Η Ιταλία 1.830. Και το Βέλγιο των 10 εκατομμυρίων, όπως εμείς, μόλις 175). Θεωρώ ότι για να αντιμετωπιστούν πολλές χρόνιες παθογένειες και να δοθούν νομοθετικές λύσεις σε σημαντικά ζητήματα της απονομής πραγματικής δικαιοσύνης, είναι απαραίτητο να τοποθετηθεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ένας manager, που να μην προέρχεται από τον νομικό κόσμο, να μην είναι πρώην δικαστής, ούτε δικηγόρος. Αλλά να έχει ενσυναίσθηση και αταλάντευτη βούληση να λύσει τα μείζονα ζητήματα προκειμένου να ενταχθεί επιτέλους η χώρα μας στον νομικό πολιτισμό του στενού πυρήνα των δυτικοευρωπαϊκών κρατών.
Θέλω να σας ευχαριστήσω για την υπομονή σας. Παρέθεσα μερικές ιδέες για την Ελλάδα του αύριο που μου φαίνονται χρήσιμες και γρήγορα εφαρμόσιμες. Ελπίζω ότι στις εκλογές που έρχονται θα επιλέξετε ανθρώπους που μπορούν να τις πραγματοποιήσουν. Όπως είπα στην αρχή το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο, το διαμορφώνουμε εμείς με τις πράξεις μας.
Σχετικές δημοσιεύσεις
