Τρεις μήνες μετά την επανένωση της Γερμανίας βρέθηκα στο Βερολίνο καλεσμένος του Γερμανού υπουργού Περιβάλλοντος Klaus Τöpfer.
Εχει παραμείνει στη μνήμη μου η ακόλουθη εμπειρία: Στις διάφορες επισκέψεις που κάναμε περιελήφθη και η παλαιά εταιρεία υδάτων του Ανατολικού Βερολίνου που είχε πρόσφατα μετατραπεί σε μουσείο. Οι παλαιές μηχανές θα ήταν δύσκολο να μη συγκινήσουν ένα μηχανικό.
Ερώτησα πόση ήταν η ανά κάτοικο κατανάλωση νερού στο Ανατολικό Βερολίνο και πώς συγκρινόταν με την κατανάλωση στο Δυτικό. Κρίνοντας απ’ ό,τι έβλεπα περίμενα ότι η κατανάλωση στο Δυτικό Βερολίνο θα ήταν σημαντικά μεγαλύτερη. Δεν ήταν όμως. Το Ανατολικό Βερολίνο το 1989 είχε ακριβώς τη διπλή κατανάλωση απ’ ό,τι το Δυτικό. Η εξήγηση ήταν ότι το νερό στο Ανατολικό ήταν δωρεάν ενώ αντιθέτως το νερό στο Δυτικό πουλιόταν σε τιμή αντίστοιχη του κόστους.
Υπάρχουν απίστευτα πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα που δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι η τιμή των αγαθών και των υπηρεσιών είναι καθοριστικός παράγων για τη διαμόρφωση της ζήτησης. Για ό,τι διατίθεται δωρεάν -τζάμπα- δημιουργείται πάντοτε μέχρι και αδικαιολόγητη ζήτηση. Μας προσφέρεται κάτι δωρεάν, το παίρνουμε και στη συνέχεια το πετάμε. Αντίθετα, ακόμη και μια πολύ μικρή επιβάρυνση αλλάζει τη συμπεριφορά μας. Παρατηρώ συχνά, στα ταμεία των σουπερμάρκετ, πελάτες να παίρνουν ατέλειωτες πλαστικές σακούλες ενώ θα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά τους με τις μισές. Στην αλυσίδα χαμηλού κόστους Lidl οι πλαστικές σακούλες χρεώνονται 1 λεπτό η μία. Είναι καταπληκτικό πως οι πελάτες του Lidl υπολογίζουν ακριβώς πόσες σακούλες χρειάζονται. Αλλάζει τελείως η συμπεριφορά τους, μολονότι όταν παίρνουν τα ρέστα τους είναι πρόθυμοι να χαρίσουν 2-3 λεπτά αν εκείνη τη στιγμή δεν τα έχει το ταμείο. Θα πρότεινα σε όσους διδάσκουν οικονομικά στα πανεπιστήμια να στέλνουν τους φοιτητές τους στα ταμεία των σουπερμάρκετ για να διαπιστώσουν μόνοι τους πόσο διαφορετική είναι η συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στο τζάμπα και το 1 λεπτό.
Τα σχολικά βιβλία είναι δωρεάν. Τα παιδιά στο τέλος του χρόνου τα πετάνε ή τα καίνε. Είμαι βέβαιος ότι θα άλλαζε η συμπεριφορά τους αν για παράδειγμα τα βιβλία κόστιζαν 3 ευρώ το ένα. Η ανώτατη παιδεία προσφέρεται δωρεάν. Το αποτέλεσμα είναι υπερβολική ζήτηση που δεν καλύπτεται και χαμηλή ποιότητα.
Ο λόγος που γράφω αυτό το σημείωμα είναι επειδή παρατηρώ την αγωνία που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται για το νερό. Ξεκινούν καμπάνιες περιορισμού της κατανάλωσης με την ελπίδα ότι οι πολίτες θα αλλάξουν συμπεριφορά. Η αντιστοιχία στα σουπερμάρκετ θα ήταν να αναρτηθούν πινακίδες που να προτρέπουν τους πελάτες να παίρνουν μόνον όσες σακούλες χρειάζονται. Με το νερό το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο. Το 86% της ετήσιας κατανάλωσης νερού καταλήγει στη γεωργία. Το 11% στα σπίτια. Οι προσπάθειες εξοικονόμησης που μελετώνται αφορούν μόνο το 11%.
Την περασμένη εβδομάδα έγραψα στην «Καθημερινή» ότι η ΔΕΗ ξόδεψε τους τελευταίους μήνες τεράστιες ποσότητες νερού που για τη ΔΕΗ είναι τζάμπα. Προτείνω την άμεση λήψη του ακόλουθου μέτρου: Κάθε κυβικό νερού που φεύγει από ταμιευτήρα να χρεώνεται με τέλος υπέρ του Δημοσίου ύψους 0,25 ευρώ. Ετσι το νερό για τη ΔΕΗ θα κοστίζει 0,25 ευρώ ανά κυβικό. Το ίδιο και για την ΕΥΔΑΠ. Το ίδιο για όλους τους οργανισμούς ύδρευσης και άρδευσης.
Για τον υπολογισμό του τέλους που θα επιβαρύνει κάθε οργανισμό θα αφαιρούνται από τα κυβικά που έφυγαν από τον ταμιευτήρα τα κυβικά που πούλησε ο οργανισμός. Με αυτό τον τρόπο η τελική επιβάρυνση του οργανισμού θα αφορά τα κυβικά που δεν πουλήθηκαν επειδή χάθηκαν, σπαταλήθηκαν, κλάπηκαν και όχι εκείνα που πουλήθηκαν στους πελάτες.
Για παράδειγμα αν το νερό που ξεκινάει από το Μόρνο για την ΕΥΔΑΠ είναι 1.000 κυβικά και η ΕΥΔΑΠ έχει πουλήσει 600, το τέλος θα αφορά τα 400 που δεν πουλήθηκαν. Το σύστημα που προτείνω δεν επιβαρύνει τους καταναλωτές μια και το νερό που παίρνουν αυτοί δεν επιβαρύνεται με τέλος αλλά την εταιρεία για τις σπατάλες της, τις διαρροές κλπ.
Θα λύσει το πρόβλημα της λειψυδρίας η πρόταση; Σε μεγάλο βαθμό, νομίζω ναι. Θα πρέπει όμως να βρεθεί και ένας απλός τρόπος να επιβαρύνεται και το νερό των γεωτρήσεων. Από την ώρα πάντως που το νερό των ταμιευτήρων και των γεωτρήσεων παύσει να είναι δωρεάν, θα σοβαρευτούν οι εταιρείες ύδρευσης, άρδευσης και η ΔΕΗ και θα εκλογικευτεί η χρήση του νερού. Το τέλος θα δημιουργήσει τα κίνητρα για τη συλλογή του βρόχινου νερού και τη δημιουργία μεγάλων μονάδων αφαλάτωσης θαλάσσιου νερού. Αυτά, κατά τη γνώμη μου, υπαγορεύει η κοινή λογική.
Δημοσιεύτηκε στη Καθημερινή 08.04.2008
Σχετικές δημοσιεύσεις
