Τον περασμένο Οκτώβριο 2007 δόθηκε στη δημοσιότητα το πρώτο πόρισμα της ομάδας «σοφών» που είχε συστήσει το υπουργείο Οικονομίας για το ασφαλιστικό. Με τίτλο «Περίγραμμα Μεταρρύθμισης» επιχειρούσε να οριοθετήσει το πρόβλημα και να δώσει εκείνα τα στοιχεία που θα δικαιολογούσαν τη μεταρρύθμιση.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έκθεση των «σοφών», η συνολική δαπάνη συντάξεων το 2007 ήταν 23,5 δισ. ευρώ (12,5% του ΑΕΠ) και προορίζεται (αν δεν αλλάξει κάτι) να φθάσει τα 32,7 δισ. ευρώ το 2015 και 40,8 δισ. ευρώ το 2020 (με τιμές 2007). Στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι αριθμοί αυτοί είναι υποτιμημένοι, δηλαδή η κατάσταση είναι χειρότερη.
Αυτό, λοιπόν, είναι το μέγεθος του προβλήματος. Απέναντι σε αυτό το πρόβλημα τι υποστηρίζει ότι επιτυγχάνει το κυβερνητικό νομοσχέδιο; Τα ταμεία, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, θα εξοικονομούν από το 2018 και μετά (αφού ωριμάσουν τα μέτρα) 308,7 εκατ. ευρώ ετησίως από αυξήσεις στα όρια ηλικίας (κυρίως των γυναικών) και 1,5(!) δισ. ευρώ από εξοικονόμηση πόρων από τη διοικητική ενοποίηση.
Τα περί εξοικονόμησης πόρων από τη διοικητική ενοποίηση ανήκουν μάλλον στη σφαίρα των ονείρων. Κατά τη γνώμη μου, η σχεδιαζόμενη διοικητική ενοποίηση όχι μόνο δεν θα περιορίσει τα έξοδα, αλλά θα τα αυξήσει σημαντικά.
Ο περιορισμός της συνολικής δαπάνης συντάξεων κατά 308,7 εκατ. ευρώ ετησίως εξαιτίας της αύξησης των ορίων ηλικίας είναι πραγματικός. Συνεπώς, η συνολική δαπάνη συντάξεων το 2015 (σε 7 μόλις χρόνια) θα περιορισθεί σε 32,4 δισ. ευρώ αντί των 32,7 που θα ήταν χωρίς το κυβερνητικό νομοσχέδιο.
Συμπέρασμα: Η κατάσταση του ασφαλιστικού ήταν κρίσιμη και μετά το νομοσχέδιο θα παραμείνει κρίσιμη. Η αντιμετώπιση του ασφαλιστικού παραπέμπεται στην επόμενη κυβέρνηση.
Σε ένα δίστηλο δεν επιλύεται βέβαια το ασφαλιστικό. Θα περιορισθώ σε λίγες παρατηρήσεις που ελπίζω να οδηγήσουν σε χρήσιμα ερωτήματα.
Στον πληθυσμό της Ελλάδας, 2.100.000, δηλαδή το 19%, έχουν ηλικία 65 ετών ή μεγαλύτερη. Αν σε όλους δινόταν σύνταξη 10.000 ευρώ ετησίως –είτε έχουν συνεισφέρει είτε όχι– η συνολική δαπάνη συντάξεων θα έφθανε τα 21 δισ. ευρώ, 2,5 δισ. ευρώ λιγότερα από την πραγματική δαπάνη του 2007. Δεδομένου ότι οι μέσες ετήσιες συντάξεις του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ και του ΟΓΑ –που καλύπτουν τη μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων– είναι σημαντικά μικρότερες από τα 10.000 ευρώ ετησίως, αναρωτιέται κανείς πού πάνε τα λεφτά. Πάντως, όχι στην πλειοψηφία των συνταξιούχων.
Ενα ασφαλιστικό σύστημα που θα έδινε σε όλους ανεξαιρέτως τους άνω των 65 ετών μια σύνταξη 10.000 ευρώ θα κόστιζε λιγότερο από το σημερινό σύστημα. Ενα τέτοιο σύστημα θα επέτρεπε την κατάργηση όλων των ταμείων. Θα επέτρεπε, αν το ήθελε κανείς, την κατάργηση όλων των εισφορών –εργαζομένων και εργοδοτών– και τη χρηματοδότηση της δαπάνης συντάξεων από το φορολογικό σύστημα. Γεγονός που θα ενίσχυε την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και θα έκανε το σύστημα πολύ πιο δίκαιο. Και κυρίως θα ήταν ένα ΑΠΛΟ και λειτουργικό σύστημα.
Δυο λόγια για την ενοποίηση των 180 (+/-) ταμείων σε 15. Είναι γνωστό –έχω γράψει γι’ αυτό στην «Καθημερινή»– ότι για τα περισσότερα ταμεία δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία. Δεν γνωρίζουμε πόσοι είναι ασφαλισμένοι, πόσα είναι τα έσοδα και τα έξοδα και κυρίως δεν γνωρίζουμε πόσες είναι οι ανειλημμένες υποχρεώσεις. Εγραψα ότι θα ήταν προτιμότερο να μη γίνει τίποτε με τα ταμεία αν προηγουμένως δεν ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Φανταστείτε ότι έχετε 30 τσουβάλια γεμάτα με διάφορα πράγματα. Θέλετε να ενώσετε και να ομαδοποιήσετε τα περιεχόμενά τους και να τα βάλετε σε κάποια τάξη. Πώς θα προχωρούσατε; Εγώ θα τακτοποιούσα ένα ένα τσουβάλι και στη συνέχεια θα προχωρούσα στην ενοποίηση ομοειδών πραγμάτων. Η κυβέρνηση προτίμησε να αδειάσει το περιεχόμενο όλων των τσουβαλιών σε ένα κάδο και υπόσχεται να βάλει τάξη μετά. Μπορεί η υπουργός Απασχόλησης να μη γνωρίζει το ασφαλιστικό, είμαι όμως βέβαιος ότι μπορεί να καταλάβει αυτό που μόλις περιέγραψα.
Η ενοποίηση των ταμείων, όπως προγραμματίζεται να γίνει στα 139 από τα 154 άρθρα του νομοσχεδίου, θα αυξήσει το υφιστάμενο χάος και κυρίως θα αυξήσει τις διαχειριστικές δαπάνες τόσο ώστε να υπερκαλυφθεί το μηδαμινό όφελος που θα προκύψει από την αύξηση των ορίων ηλικίας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Καθημερινή” 09.03.2008